Tayvan’ın doğu kıyısındaki Hualien kentinde 3 Nisan 2024 tarihinde sabah saatlerinde 7,4 büyüklüğünde deprem meydana geldi.
ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS), depremin merkez üssünün Tayvan’ın doğu kıyısındaki Hualien kentinin 18 kilometre güneyi olduğunu bildirdi. Tayvan Merkezi Meteoroloji İdaresi (CWA) ise depremin büyüklüğünü 7,2 olarak duyururken, bunun son 25 yılda Tayvan’ı vuran en güçlü deprem olduğunu belirtti.
Tayvan’da 21 Eylül 1999’da Taipei’nin 150 kilometre güneyindeki Jiji’de meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 2 bin 400 kişi hayatını kaybetmiş, 100 binden fazla kişi yaralanmış, binlerce bina yıkılmıştı.
DEPREM SONRASI İLK SAATLER
Resmi rakamlara göre, depremde 10 kişi hayatını kaybetti, 1067 kişi yaralandı. Ölenlerin 5’inin kadın olduğu kaydedildi. Deprem ve artçıları 24 toprak kaymasına yol açarken 35 kara yolu, köprü ve tünel hasar gördü. Hualien ve çevresinde toplam 125 binada hasar meydana geldi. Depremin ardından 100’den fazla artçı sarsıntı kaydedildi.
Tayvan’da depremin ardından oluşturulan Acil Operasyon Merkezinden yapılan açıklamaya göre, arama ve kurtarma ekipleri, Hualien’in kuzeyindeki Taroko Ulusal Parkı’nda 65 yaşındaki bir kişinin cesedine ulaştı. Şu ana kadar doğrulanan can kaybı sayısı 10’a ulaşırken 38 kişiden halen haber alınamadığı açıklandı.
Deprem sırasında Taroko Ulusal Parkı yakınında 8 numaralı bölge kara yolunda seyreden 3 otobüsle irtibat kurulamadığı, otobüste seyahat eden 30 otel çalışanı, 6 yürüyüşçü ve 2 turistin kayıp olduğu belirtildi. Öte yandan depremin ve artçı sarsıntıların sebep olduğu heyelanların yolları ve geçitleri kapatması, şantiyelere erişimi engellemesi nedeniyle 660 kişi mahsur kaldı. Arama ve kurtarma çalışmalarının Ulusal Park’ın bulunduğu Taroko Vadisi ve çevresindeki 8 numaralı kara yolu üzerindeki bölgelere odaklandığı kaydedildi.
TAYVAN NASIL HAZIRLANDI ?
2018’de yedi kişinin hayatını kaybettiği 6,4 büyüklüğündeki depremden sonra afete müdahale ve yardım için yerel yetkililerle, hükümet birimleri ve sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyon güçlendirildi
Tayvan’ın doğu kıyısındaki Hualien’de 7,4 büyüklüğündeki deprem meydana geldiğinde, yerel yetkili Chang Tung-yao, altı yıl önce benzer bir deprem yaşamış olduğundan tam olarak ne yapması gerektiğini biliyordu.
Chang, yerel saatle sabah 8’den hemen önce insanlar işe gitmeye hazırlanırken meydana gelen depremden sonraki iki saat içinde, yakınlardaki bir okulda ayarlanan acil durum barınağında 130’dan fazla kişinin geceyi geçirdiğini aktardı.
Mahalle muhtarı Chang, Reuters’e “Devlet kurumları ile sürekli temas halinde olmak önemliydi” dedi. Chang, 2018’de yedi kişinin hayatını kaybettiği 6,4 büyüklüğündeki depremden bu yana, yerel yetkililerin afete müdahale ve yardım için hükümet birimleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla koordinasyonu güçlendirdiğini söyledi.
Bu kez yetkililer ve polis, Hualien şehrinin merkezinde hasar gören binalardan birini herhangi bir artçı sarsıntıda çökmeden tahliye etmek için birlikte çalıştı.
21 Eylül artık Tayvan çapında afet tatbikatları için belirlenmiş bir gündür ve bu günde deprem ve tsunami gibi felaketler için insanların cep telefonlarına sahte uyarı mesajları gönderilir. Böylece ada çevresindeki okullarda da tahliye tatbikatları yapılır.
TAYVAN TECRÜBELERİNDEN DERS ALMAK
Hualien’de Gönüllü bir kurumun lideri olan Donna Wu, 2018’deki kurtarma faaliyetlerinin kaotik olduğunu ve derslerini aldıklarını açıkladı. “Herkes aynı şeyi yapıyordu. Görevler koordineli değildi” diyen Wu “Bu sefer her grubun farklı görevi vardı” sözlerini kullandı.
Tayvan’ın afetlerle mücadeleye hazırlanmak için başka bir zorlayıcı nedeni daha var. O da Tayvan’ı Pekin’in egemenlik iddialarına boyun eğmeye zorlamak için askeri ve siyasi baskıyı artıran Çin’den gelecek saldırı potansiyeli. Cep telefonlarına gönderilen deprem alarm sistemi, hükümetin Çin’in yaklaşan bir hava saldırısına karşı uyarmak için kullanacağı sistemle aynı.
Tayvan, doğal afetlere odaklanmak için her yıl Min’an sivil savunma tatbikatları düzenliyor, ancak geçen yıl bu tatbikat Çin saldırısı sonrasında nasıl hareket edileceğini de kapsıyordu.
2022’de faaliyete geçen ve iletişim ağlarının dayanıklılığını sağlama sorumluluğunu üstlenen Tayvan Dijital İşler Bakanlığı, başta internet hizmetleri olmak üzere ağların son depremden sonra büyük ölçüde etkilenmediğini bildirdi.
Tayvan şehirleri ve ilçelerinde, felaketlere anında müdahale etmeye hazır, günün 24 saati hazır bekleyen kurtarıcılar bulunmaktadır. Örneğin, son depremin üzerinden bir saatten az süre geçtikten sonra güneydeki Kaohsiung kentindeki yönetim, kurtarma ekiplerini Hualien’e gitmek üzere seferber etti ve onları hava kuvvetleri tarafından gönderilmek üzere yakındaki Pingtung’daki hava üssüne yönlendirdi.
Bu ekipler, geçen yıl büyük bir depremle sarsılan Türkiye de dahil olmak üzere, dünya çapındaki diğer felaket bölgelerine düzenli olarak giderek, birçok ülke tarafından resmi olarak tanınmasa da “yumuşak güç” diplomasisi sunmaktadır.
TAYVAN DEPREMLERİ
Tayvan, iki tektonik levhanın birleşim noktasına yakın konumu nedeniyle sık sık depreme maruz kalmaktadır ve yer sarsıntıları çoğunlukla kırsal ve seyrek nüfuslu doğu kıyılarında yoğunlaşmaktadır. Bölge aynı zamanda engebeli dağları, kaplıca tesisleri ve sakin çiftlikleriyle turistlerin de ilgisini çekmektedir.
2016 yılında Tayvan’ın güneyinde meydana gelen depremde 100’den fazla kişi hayatını kaybederken, 1999’da meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki depremde 2 binden fazla kişi hayatını kaybetmişti.
21 Eylül’de meydana geldiği için genellikle “921 depremi” olarak anılan 1999 depremi, hükümetin inşaat yasalarını gözden geçirmesi ve afet yönetimi yasalarını güçlendirmesinde tetikleyici oldu.
TÜRKİYE İÇİN DERSLER
6 Şubat 2023 Kahramanmaraş, 3 Nisan 2024 Tayvan depremlerini birlikte değerlendirdiğimizde, şu noktalar öne çıkmaktadır:
- Depremlerin ülkemizde yıkıma neden olduğu ve yüzbinlerin ölümüne, milyonların da yaralanarak sıkıntı yaşamasına yol açtığı gerçeği ortadadır. Hal böyleyken fay hattı üzerinde yaşam alanı, yol, köprü, su hattı, tren yolu bulunması kabul edilemez. Derhal, acilen bunun düzeltilmesi gerekmektedir.
- “Dirençli kent” kavramı konusunda tam bir kamuoyu oluşmuşken, depremde yıkılma ve ağır hasar alma olasılığı bulunan binaların ivedilikle boşaltılması ve bu binalarda yaşayanların güvenli alanlara yerleştirilmesi gerekmektedir. Maliyeti yüksek görülse de bunu yaparak yakın bir gelecekte ortaya çıkabilecek daha ağır bedelden kurtulmuş oluruz. Ayrıca, insan hayatından daha değerli hiçbir şey yoktur. Düşünülemez.
- Kahramanmaraş Depremi sonrasında tanık olduğum Başta AFAD olmak üzere, Devlet Kurumları ile Yerel Yönetimler ve Gönüllü Kuruluşlar arasındaki çekişme kabul edilemez. Bu çekişmenin hızla giderilmesi ve hazırlık çalışmalarının ortaklaşa yapılması gerekmektedir.
- Ülke genelinde tam bir seferberlik başlatılarak “DEPREM ÖNCESİNDE, DEPREM SIRASINDA ve DEPREMDEN HEMEN SONRA” yapılması gerekenler öğretilmelidir. Okullar, işyerleri, fabrikalar, TV Kanalları, Sosyal Medya alanları, kentlerde billboardlar aracılığıyla bu konuda açıklayıcı bilgiler verilmeli.
KAYNAKLAR
1.https://www.trthaber.com/haber/dunya/tayvandaki-depremde-can-kaybi-10a yukseldi-848981.html
2.https://tr.euronews.com/2024/04/04/tayvan-depreme-nasil-bu-kadar-hazirlikli-olabildi
