Uz. Dr. Ülkümen RODOPLU
Kış aylarında neden daha sık hastalanırız?
Kış mevsiminde, soğuk havaya uyum sağlamak için vücudumuz daha fazla enerji harcamaktadır. Bu enerji ihtiyacı karşılanmadığında vücut direnci düşer. Enfeksiyonlara yatkın hale gelir. Soğuk, özellikle akciğerin akut veya kronik tüm hastalıklarını tetikler. Bronşit, astım gibi sağlık sorunları daha sık görülür. Yaşlılar, bebekler, diyabet hastaları, kronik böbrek hastaları, kalp hastaları, by-pass ameliyatı geçirenler aşırı soğuklardan çok daha fazla etkilenirler.
Zatürre – Pnömoni
Kış mevsiminde daha çok görülen ve zamanında tedaviye başlanmadığında ölüme yol açabilen hastalıklardan biri, zatürredir. Zatürre, akciğerlerin iltihabi bir hastalığıdır. Bu hastalıkta, akciğerlerde bulunan hava kesecikleri, iltihabi bir sıvıyla dolar. Akciğerlerin görevi olan oksijen alış veriş işlevi bozulur, kanda oksijen düzeyi azalır. Bunların sonucunda hücreler normal işlerini yapamaz.
Zatürrenin oluşumunda bakteriler ve virüsler önemli rol oynar. Virüslerden kaynaklanan zatürrelerin kısa sürede iyileştiğini biliyoruz. Ancak, grip virüsü ağır zatürreye yol açabilir. Altta yatan kalp , akciğer hastalığı olanlarda ve gebelerde ölüm nedeni olabilir. Belirtileri, ateş, başağrısı, kuru öksürük, kas ağrısı ve halsizlik gibi gripal infeksiyonlarda görülen belirtilerdir.
Grip Salgını, Korunma Yolları ve Grip Aşısı
Grip, virüs ile bulaşan bir hastalıktır. Henüz tedavisi bulunamamıştır. 1000’e yakın değişik karakterdeki virüs ile, her yıl yeni bulgularla, güz ve bahar aylarında ortaya çıkmaktadır. Grip hastalığı, bel ağrısından sonra, dünyada en çok iş gücünü engelleyen hastalıktır.
Grip için belirli risk grupları vardır, bu kişiler griple bağışıklık sistemleri daha fazla zayıfladığından daha dikkatli olmaları gerekmektedir.
o Yaşlılar (65 yaş üstü)
o Astım hastaları
o Kalp hastaları
o Tansiyon hastaları
o Şeker hastaları
o Doğuştan belirli ilaçlar kullanmak zorunda olan kişiler (epilepsi vb.)
Grip hastalığının genellikle kuluçka süresi 2 gündür, bu süreçte hastalık bulaşıcıdır. Yapılabilecek en iyi uygulama, virüsü kaptığınızı fark ettikten ya da yakınmalar başladığı anda 1 ya da 2 gün evde istirahat etmektir. Bu şekilde dinlenerek, vücudun daha güçlü olabilmesini sağlar ve virüsün çevrenize & iş arkadaşlarınıza bulaşmasını engellersiniz.
Grip aşısı %100 bir korunma aracı değildir. Bilinen 1000’e yakın virüs tipinden bir kısmına karşı korunma sağlar (yaklaşık %40 – %50 düzeyinde). Aşı 12 yıllık araştırma geçmişini sahip olduğundan yukarıda bahsedilen risk grubunun dışındakiler için önerilmemektedir.
Grip virüsü havada asılı kalan bir yapıda olduğundan (yaklaşık 2-3 gün), en iyi korunma yöntemi bulunan ortamı sürekli havalandırmak ve elleri sık sık sabunla yıkamaktır( 30 saniye boyunca). Bu yöntem, aşıdan daha etkili bir korunma sağlar.
Soğuk Algınlığı
Genelde, boğaz, burun, sinüsler ve gırtlakta enfeksiyona neden oluyor. Enfeksiyon sırasında ateş yükselmesi nadir olarak görülür. Bu özellik, soğuk algınlığının gripten ayırt edilmesi açısından son derece önemlidir. Gribe yakalananlarda ateş çok yükselebilir (39 dereceden fazla).
Soğuk algınlığına yol açan virüs, sıklıkla rhinovirüs’tür. Sanılanın aksine, soğuk havanın etkisinden çok; aşırı yorgunluk, duygusal stresler, allerjik üst solunum yolu hastalıkları ve kadınlarda adet döneminin ortası, hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırıyor.
Boğazda ve burunda yanma hissi, öksürük, hapşırma, burun akıntısı ve kırıklık hali, başlıca belirtileri arasında yer alır. Eğer akciğerlerde rahatsızlık varsa, bu bir komplikasyonu veya ikincil bir virüs olasılığını gündeme getirebilir.
Henüz, soğuk algınlığına karşı etkili bir aşı geliştirilemedi. Tedavisinde, doktora danışmadan ilaç kullanılmamalıdır. Hastanın bol su içmesi ve istirahat etmesi, hastalığı yenmek için en önemli faktörlerdir. Özellikle; astımlı, amfizemli (nefes darlığı) ve bronşitli hastalarda, hemen doktora başvurulması gerekir.
Kış hastalıklarından nasıl korunabilirsiniz?
– Yaşlıların, çocukların, kalp, astım, diyabet gibi sağlık sorunları olan kişilere havanın çok soğuk olduğu günlerde mecbur kalmadıkça sokağa çıkmaları önerilmiyor.
– Giyime özen gösterilmeli, soğuktan koruyacak biçimde giyinilmesinin yanısıra aşırı terlememeye dikkat edilmelidir.
– Kış aylarında ve soğuk havalarda daha fazla enerji almak yararlı olacaktır. Ancak, aşırı yağlı yemek ve az hareket, kilo almaya neden olacağından, öğünler düzenli
alınmalıdır. Sabah kahvaltılarına ve enerji verecek mevsim meyve ve sebzelerine ağırlık verilmelidir.
– Soğukta özelikle hamileler mevsim hastalıklarına yakalanmamaya özen göstermeli, toplu yerlerden uzak durmalı, maske ile korunmalıdır.
– Astımı olanların ilaçlarını düzenli almaları, mecbur kalmadıkça dışarı çıkmamaları, hava kirliliğinden, soba ve kömür etkisinden sakınmaları gerekir.
– Kalp hastalığı olanların çok soğuk havalarda yürümeleri önerilmemektedir.
– Yüksek tansiyonu olanların da ilaçlarını titizlikle kullanmaları, diyetlerini bozmamaları, tuzlu yememeleri büyük önem taşımaktadır.
Domuz Gribi Nedir, Nasıl Bulaşır ?
Domuz gribi, A (H1N1) tipi virüsten kaynaklanan, insanlarda hastalığa yol açan viral bir hastalıktır. Hastalık ilk kez Meksika ve ABD’de görülmüş ve daha sonra birçok ülkeye yayılmıştır. Domuz gribi A(H1N1) virüsü bulaşıcıdır ve insandan insana geçmektedir. Grip virüsleri insandan insana öksürük ve hapşırma yoluyla bulaşmaktadır. Grip virüsü bulaşan bir yere dokunulduktan sonra, eller ağız, burun ve gözlere götürüldüğünde de hastalık bulaşabilir. Öksürük ve hapşırma yoluyla, hasta kişinin tükürük zerrecikleri havaya yayılarak çevredeki sandalye, masa, koltuk, divan gibi yüzeylere bulaşabilir. Kişi virüsün bulaştığı bir yere dokunduktan sonra ellerini ağzına, gözlerine veya burnuna sürerse virüs bulaşabilir. Bu yüzeylerde virüsün ne kadar süreyle canlı kalabileceğini etkileyen ısı, nem oranı, yüzey niteliği gibi pek çok faktör söz konusudur. Hasta kişinin temasının olduğu bu yüzeylere dokunulmamalı, herhangi bir sebeple dokunulduysa eller yıkanmalıdır.
Domuz Gribi Belirtileri
Domuz gribinin belirtileri, insanlarda görülen grip belirtilerine benzer:
– Yaygın vücut ağrısı ve yüksek ateş,
– Öksürük,
– Boğaz ağrısı,
– Baş ağrısı,
– Üşüme,
– Yorgunluk
Bazı olgularda kusma ve ishal de görülebilmektedir.
Domuz Gribinden Korunma
– Ev,işyeri ve hastanelerdeki eşya yüzeylerinin (masalar, kapı kolları,banyo yüzeyleri,mutfak tezgahı,oyuncaklar, telefon,lamba düğmesi,vb) günlük temizlikte kullanılan
deterjanlarla temizlenmesi yeterlidir.Günlük kullandığımız temizlik maddeleri dışında klor, hidrojen peroksit,iyotlu antiseptikler ve alkol gibi bazı kimyasal maddeler de
etkilidir.
– Hastalara ait çarşaf,çamaşır, havlu ve kap kacağın ayrı olarak yıkanmasına gerek yoktur.Ancak,bu eşyalar yıkanmadan başkası tarafından kullanılmamalıdır.Bu çarşaflar
mümkün olduğunca elle temas edilmeden taşınmalı ve yıkanmalıdır.
– Hastanın çarşafları,çamaşırları değiştirildikten sonra eller mutlaka sabunlu suyla yıkanmalıdır.
– Hastaya ait kap kacak ya bulaşık makinesinde ya da elde deterjan kullanılarak yıkanmalıdır.
– Öksürme ve hapşırma sırasında ağzınızı ve burnunuzu bir mendil ile kapatınız. Mendilinizi kullandıktan sonra çöp sepetine atınız.
– Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra ellerinizi bol sabun ve suyla yıkayınız. Alkol içeren el yıkama antiseptikleri de etkilidir.
– Kirli ellerinizle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmayınız.
– Domuz gribine yakalanırsanız, belirtilerin başlamasından 7 gün sonrasına ya da belirtilerinizin tamamen geçmesinden bir gün sonrasına kadar evde istirahat ediniz.
– Hastalığın bulaşmaması için çevrenizdeki hasta kişilerden uzak durunuz.
– Bulunduğunuz mekanı sık sık havalandırınız.
– Ellerinizi 15-20 saniye süreyle su ve sabunla yıkamalısınız.Su ve sabuna ulaşamadığınız yerlerde alkol içeren el antiseptikleri kullanabilirsiniz.
– Vapur, otobüs, dolmuş, taksi gibi toplu taşıma araçlarında maske takılması önerilmktedir.
Hangi Durumlar Acildir?
– Bilinç bulanıklığı
– Sık ve uzun süreli kusma
– Hızlı veya zor nefes alma
– Vücutta solgunluk ya da morarma
– Bebeklerde beslenememe
– Bebeklerde uyarılara cevapta azalma ve uykuya meyil
– Huzursuzluk
– Ateşle beraber döküntü görülmesi
Kimler Domuz Gribine Karşı Öncelikle Aşılanmalıdır?
– Hamileler
– 6 aydan küçük çocuklara bakanlar ve birlikte yaşayanlar
– Sağlık personeli
– Acil hizmetlerde çalışanlar (İtfaiye, ambulans,sivil savunma)
– 6 ay ile 24 yaş arasındaki tüm bireyler
– 25 yaş ile 65 yaş arasındaki bireyler arasında kronik hastalığı olanlar (Hipertansiyon, Diabetes Mellitus, Kronik Akciğer Hastalığı, Kronik Böbrek Hastaları)
– 65 yaş üstündeki tüm bireyler
Kaynak
1.T.C. Sağlık Bakanlığı web sayfası; www.grip.saglik.gov.tr/
2.CDC – Center for Disease Control; www.cdc.gov/H1N1FLU
3.www.direct.gov.uk/en/Swineflu/DG_177831
