Halk arasında genellikle beyin kanaması olarak bilinen inme (felç) yaşamı tehdit eden, önemli bir ölüm ve sakatlık nedenidir. Beyine giden kan damarlarının tıkanması veya kanaması sonucunda kan akımı kesintiye uğrar. Bu durum, ilgili damarın beslediği beyin hücrelerinin ölmeye başlamasına neden olur. Sonuçta beyinin ilgili bölgesinin kontrol ettiği alanlarda konuşma, hareket ve hafıza ile ilgili işlevlerde kayıp ortaya çıkar. Bu kayıp etkilenen alanın büyüklüğü ile orantılıdır. Etkilenen alan küçük bir bölge ise yalnızca bir kol veya bacakta güçsüzlük şeklinde kendini belli ederken, büyük bir alanda veya yaşamsal olarak çok önemli bir alanda ise bilinç kaybı, derin koma görülür.
Belirtilerin erkenden tanınıp, müdahale edilmesi, inmeye bağlı ölüm ve sakatlık oranlarını önemli ölçüde azaltacaktır. Bu nedenle halkın kalp krizinde olduğu gibi inme belirtileri konusunda uyanık ve bilgili olması gereklidir. İnmeyi kolaylaştıran risk faktörlerinin azaltılması, inme belirtilerinin erken tanınması ve 112 Ambulansın erken aranması önemlidir.
İnme risk faktörleri
Kontrol edilemeyen risk faktörleri
- Yaş: 65 yaşın üzerinde risk artar.
- Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara oranla risk hafif artmıştır.
- Irk: Afrika ve Amerikalılar daha fazla riske sahiptir.
- Ailede inme öyküsü: Ailede inme öyküsü olanlarda risk artmıştır.
- Diabet öyküsü (şeker hastalığı): Şeker hastalığı olanlarda risk yüksektir.
Kontrol edilebilir risk faktörleri
- Yüksek kan basıncı: Kan basıncı yüksek olanlarda olmayanlara göre risk 6 kat artmaktadır.
- Kalp ritim bozukluğu (Atrial fibrilasyon) ve diğer kalp hastalıkları: İnme riskini 6 kata kadar artırabilir. İnme hastalarının yaklaşık %15’inde kalp ritim bozukluğu vardır.
- Koroner kalp hastalığı ve yüksek kolesterol: Kolesterol yüksekliği kalp hastalığında olduğu gibi inme riskini de doğrudan artırır.
- Uyku solunum bozukluğu (uyku apnesi)
- Kişinin inme öyküsünün olması
İnme riskini artıran yaşam tarzı faktörleri
- Sigara: Sigara içmek inme riskini 2 kat artırır.
- Alkol: Aşırı alkol tüketimi inme riskini artırır.
- Şişmanlık: Aşırı kilo şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, hipertansiyon gibi risk faktörlerini tetikler.
Ayrıca şişmanlığın kendisi doğrudan kan akımı üzerine etki ederek inme riskini artırır.
Belirtiler
Sık karşılaşılan belirtiler:
- Ani başlangıçlı, özellikle vücudun bir yarısında yüz, kol ve bacakta güçsüzlük ve uyuşma,
- Ani başlangıçlı bilinç karışıklığı (konfüzyon), konuşma ve anlama güçlüğü,
- Aniden bir veya her iki gözde bulanık görme,
- Ani başlangıçlı yürüme güçlüğü, sersemlik, denge ve koordinasyon kaybı,
- Ani başlangıçlı nedeni bilinmeyen şiddetli baş ağrısı.
Daha az rastlanılan belirtiler:
- Bilincin kaybolduğu veya azaldığı bir dönemin varlığı,
- Ani başlayan bulantı, kusma.
İlkyardım
İnme esnasında yukarıda sayılan belirtilerin tamamı görülmeyebilir. Bir veya daha fazla inme belirtisi varsa, zaman kaybetmeden 112’yi arayarak acil tıbbi yardım isteyin. Eğer inme düşünülen kişi bilincini kaybederse veya kaybetmişse TYD kurallarını uygulayınız.
Uyarı: İlkyardımda inme, yaşamı tehdit eden önemli bir sağlık sorunudur.
Zaman çok önemlidir.
İnme belirtileri tanınmalı ve 112 aranarak acil tıbbi yardım istenmelidi
