BAHAR GELDİ; ALLERJİ OLGULARINA DİKKAT
Uz. Dr. Ülkümen RODOPLU
İlkbahar aylarında artan polenler nedeni ile allerjik astım hastalarının dikkatli olmaları gerekmektedir. Bu mevsimde ayrıca saman nezlesi olgularında da artış olduğu akılda tutulmalıdır. Bugünlerde arı sokması ve buna bağlı allerji reaksiyonları da bir başka önemli acil olgulardandır.
Allerjik Rinit – Saman nezlesi
Saman nezlesi, bahar allerjisi ya da yaz gribi olarak isimlendirilen alerjik rinit, kişilerin duyarlı oldukları allerjen maddeler ile temastan sonra çıkan bir hastalıktır.
Allerjik rinitin başlıca belirtileri; burunda kaşıntı, tıkanıklık, akıntı, hapşırma, kuru öksürük ve boğaz kaşıntısıdır.
Başta polenler olmak üzere; küf mantarları, çeşitli gıdalar (yumurta çilek balık… vb.) ev tozu, kedi ve köpek gibi hayvan tüyleri ve çeşitli kimyasallar da hastalığa neden olabilmektedir.
Allerjik riniti olan kişilerde; sinüzit kulak hastalıkları ve geniz eti gelişimi de sıklıkla görülmektedir.
Allerjik astım
Genetik olarak allerjiye yatkın olan kişilerin belirli bir süre boyunca duyarlı oldukları allerjene maruz kalmaları sonucunda gelişebilmektedir.
Allerjik astım; hava yollarının aşırı duyarlılığıdır. Burada mikrobik olmayan iltihaplanma sözkonusudur.
Bu kişiler duyarlı oldukları allerjenler ile temas etmeleri sonucunda; kuru öksürük, nefes darlığı, hırıltı, hışıltılı nefes alıp verme ve göğüste sıkışıklık hissi gibi yakınmalar duyabilmektedir. Bu yakınmalar tekrarlayan nöbetler halinde seyretmekte; geceleri ve sabaha karşı artmakta; allerjenden uzaklaşma ya da ilaç kullanımı sonrasında azalmakta ve hatta tamamen kaybolabilmektedir.
Allerjik astımlı hastalarda en sık rastlanılan allerjiler; ev tozu (akar), ağaç ve çimen poleni, kedi-köpek tüyü, hamam böceği ve küf mantarı allerjileridir.
Korunma:
- Doktorunuza danışarak uygun bir yöntem ile hangi polenin bünyenizde allerjiye yol açtığını belirleyebilirsiniz. Her bitki yılın belli bir döneminde polen ürettiği için allerjik olduğunuz polene göre önceden koruyucu tedaviye başlayarak hazırlık yapabilirsiniz.
- Polen sayısının ılık kuru ve güneşli günlerde artması; sabahları erken saatlerde ve yağmur sonrasında azalması nedeni ile özellikle polen miktarının fazla olduğu saatlerde açık alanlarda olabildiğince az sürelerde kalınmalıdır.
- Çim polenine alerjisi olanlar bahçe çimlerini kendileri biçmemelidir.
- Polenler ile kaplanma sonucu kapalı mekânlarda alerjiye neden olma riskine karşı; giysiler ve çamaşırlar yazın açık havada kurutulmamalıdır. Polen mevsiminde pencereler kapalı tutulmalıdır.
- Eğer mümkün ise polen mevsiminde tatile çıkılmalı ve yakınmaları tetikleyen polenlerin bulunmadığı kıyıdaki esintiler vasıtası ile polen sayısının nispeten daha az olduğu deniz kıyısında yer alan bölgelere seyahat edilmelidir.
- Otomobil alma ya da değiştirme gereksinimi gündeme geldiğinde; polen yakalayıcı hava filtreleri olan otomobiller tercih edilmelidir. Otomobillerinde polen filtresi olan kişiler de otomobillerinin bakımları esnasında polen filtrelerinin değiştirilmesine özen göstermelidir.
- Allerjisi olduğu halde çiçek yetiştirmekten vazgeçmek istemeyenler, böcekler vasıtası ile döllenen renkli süs bitkilerini; örneğin gülü tercih etmelidir. Bu tarz çiçeklerin polenleri hava ile taşınamayacak kadar ağır olduğu için semptomlara yol açma olasılıkları daha düşüktür.
- Kesinlikle evcil hayvan (kuş dahil) beslemeyin ve evde bitki yetiştirmeyin.
- Her türlü sprey, naftalin, ağır kokulu maddeleri kullanmayın.
- Sigara içmeyin ve evde sigara içilmesini yasaklayın.
- Eğer varsa klima ve kalorifer aralarını sık sık temizleyin
- Toz alma veya silkeleme gibi işleri mümkünse başka birisi yapsın değilse maske kullanın.
Allerji ve ilkyardım:
- Allerji yaptığını bildiğiniz maddelerin bulunduğu yerlerden uzakta durunuz.
2. Özellikle ilkbaharda ağaç ve çiçek polenlerinin havadaki miktarının çoğaldığı zamanlarda kapı ve pencerelerinizi kapatınız.
3. Allerji yaptığını bildiğiniz bir ilaç varsa almayınız. Önceden doktorunuza söyleyiniz.
4. Kedi köpek kılına karşı alerjiniz varsa evinizde evcil hayvan beslemeyiniz.
5. Eğer pişmemiş gıda dokunuyorsa pişiriniz. Sütte olduğu gibi ısıtma ile gıdanın allerjik özelliğini azaltabilirsiniz.
6. Size aynı allerjik durum için verilen ilaç varsa (antihistaminik) onu alınız.
7. Deride kurdeşen denen geniş ve kırmızı kabarıklık oldu ise kaşımayınız. Evinizde kaşıntıyı giderici ilaç varsa kullanınız. - Şuur yerinde değilse yeterli derecede solunum yapamıyorsa öne doğru meyilli olacak şekilde yana yatırınız.
9. Eğer bu basit önlemlerle geçmiyorsa doktora gidiniz. - Bazı allerjik durumlarda solunum yollarında ileri derecede şişlikler olabilir. Hasta soluk almayacak duruma gelebilir. Eğer allerjik durum gittikçe artıyorsa, ses değişikliği, soluk almada zorluk başlıyorsa zaman geçirmeden hastaneye gidiniz.
ARI SOKMASI
Belirtiler:
– Arı sokan insanların % 5 kadarı arı zehrine karşı allerjiktir.
– En allerjik ve zehirli olan balarısıdır ve insanda anaflaksi denilen allerji ve aşırı duyarlılığa bağlı şok tablosuna neden olur.
– Ciltte kırmızılık, şişme ve kabarıklık görülür, cilt kadife gibi olur.
– Ciltteki şişme bütün vücuda yayılabilir.
– Kaşıntı görülür.
– Dudaklar ve dil ile birlikte solunum yolu iç örtüsü (mukoza) de şişerek nefes borusunda spazm (bronkospazm), hırıltı, göğüste solunum yetersizliğine yol açabilir.
İlkyardım:
– İğneyi görebilirseniz tırnaklarınız yardımıyla veya cımbız kullanarak çıkartabilirsiniz.
– Sokma yeri bol soğuk suyla yıkanır.
– Solunum sorunu olanlarda gerekli temel yaşam desteği yapılır.
– Bölgeye, zehirin kana karışmasını engellemek amacı ile turnike uygulaması, ısırılması, emilmesi, dağlanması asla önerilmeyen yöntemlerdir.
Bu tip girişimlerin hiçbir bilimsel açıklaması olmadığı gibi pratik faydası da yoktur. Çünkü zehir ciltten girdikten sonra saniyeler içinde kana ve oradan da tüm vücuda yayılmaktadır. Bu nedenle çeşitli girişimlerle bunu engellemek asla mümkün değildir.
– Solunum sorunu olanlarda gerekli temel yaşam desteği uygulaması yapılır.
