Alzheimer artık hakkında daha fazla konuşulan bir hastalık. Bununla birlikte toplumda, hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaktan kaynaklanan yanlış inanışlar da mevcut. Yaşlılık hastalığı mıdır yoksa gençlerde de görülür mü? İyileşme olasılığı var mıdır? Bitkisel ilaçlar tedavide etkili midir?
1990-2000 yılları arasında dünyada beyin araştırmalarına büyük bir fon ayrılmasıyla günümüzde Alzheimer hastalığıyla ilgili büyük gelişmeler sağlandı.
Yanlış: Bunama yaşlılıkla birlikte gelir o nedenle yaşlanan insan kendi haline bırakılmalıdır.
Doğru: Başta Alzheimer olmak üzere tüm bunama (demans) halleri geleneksel olarak yaşlılığın getirdiği bir durum olarak algılanıyor. Hem hekimler, hem hasta yakınları uzunca bir süre bunamanın tedavi edilemediğini veya tedavi etmeye değmeyeceğini düşündü. Oysa bugün, aralarında depresyon, vitamin eksikliği ve tiroid sorunlarının da bulunduğu bazı hastalıkların belirtilerinin bunamayla benzerlik gösterdiği biliniyor. Bu hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler tedavi ile iyileştirilebiliyor ve hatta tamamen durdurulabiliyor.
Yanlış: Alzheimer’ın tedavisi yoktur.
Doğru: Alzheimer, tamamen kurtulma olanağı olmasa da tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Yanlış: Alzheimer tedavisine, tanı konulur konulmaz başlamanın bir anlamı yoktur. Çünkü bu hastalıkta ne yaparsanız yapın her şey zaten daha kötüye gider.
Doğru: Yapılan araştırmalar Alzheimer tedavisine geciktirmeden başlayan kişilerin, tedavisine aylar sonra başlanan kişilere göre genellikle daha iyi bir durumda olduklarını gösteriyor. Bu nedenle hekimlerin büyük çoğunluğu tedaviye hastalığın tanısından hemen sonra başlıyor.
Yanlış: Tedavi, Alzheimer’ın ilerlemesini tamamen durdurabilir veya hastayı yeniden eski haline getirebilir.
Doğru: Ne yazık ki günümüzde modern tıbbın kullanımındaki ilaçlar henüz iyileşmeyi sağlayamıyor. Ancak tedaviler Alzheimer’a yakalanan hastaların daha net düşünebilmesine ve günlük işlevleri daha rahat yerine getirebilmesine yardımcı oluyor. Hastalık, ilaç tedavisi alan hastalarda almayanlara göre daha yavaş ilerliyor.
Yanlış: Belirgin bir faydası görülmüyorsa ilaçların birkaç hafta içinde kesilmesi gerekir.
Doğru: Hafıza güçlendirici ilaçların gerçekten yararlı olup olmadığını anlamak için en azından birkaç ay belki daha fazla süre gerekiyor.
Yanlış: Alzheimer için geliştirilen ilaçlar sadece hastalığın erken safhalarında etkili olmaktadır. Bu nedenle orta ve ileri safhadaki hastaları tedavi etmeye çalışmanın bir anlamı yoktur.
Doğru: Bu ilaçlar orta ve ileri safhadaki Alzheimer hastaların tedavisinde de etkilidir. Hatta, erken safhaya kıyasla orta safha hastalarda daha etkili olduğu bile söylenebilir.
Yanlış: Alzheimer’ın tedavisi için özel olarak geliştirilen aşılar ve kök hücre tedavileri yakında piyasada olacak; öyleyse bu tedavilerin piyasaya çıkmasını bekleyelim.
Doğru: Alzheimer hastalığı için geliştirilen aşılar ve kök hücre tedavilerinin insan kullanımına hazır olabilmesi için daha yıllar gerekiyor. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda düşünme eylemini ve hafızayı mevcut ilaçlardan daha iyi hale getiren deneysel bir tedavi yöntemi henüz belirlenemedi.
Yanlış: Bu ilaçları denemeden önce hafıza destekleyici takviye hapları veya bitkisel bazlı ilaçları kullanılabilir.
Doğru: Böyle bir seçime gitmeden önce hekime danışmak önem taşıyor. Takviye haplar ve bitkisel ilaçların faydaları riskleri kadar çeşitlidir.
Yanlış : Tedaviden sonra bir iyileşme fark etmemek ilaçların işe yaramadığına işarettir.
Doğru: Tedavi edilmeyen Alzheimer hastalığı sürekli olarak kötüye doğru ilerler. Bu nedenle herhangi bir değişiklik fark etmemek aslında iyiye işarettir. Çünkü bu belirti hastalığın (en azından bir süreliğine) ilerlemesine engel olunduğu anlamına gelir.
Yanlış: Alzheimer hastalığı için verilen ilaçların yan etkileri o kadar güçlü ki bunları kullanmak yarar yerine zarar getirir.
Doğru: Günümüzde kullandığımız ilaçların neredeyse tamamının yan etkileri bulunuyor. Bugün için tedavide kullandığımız kolin esteraz inhibitörleri ve memantin, hastalar tarafından iyi tolere ediliyor ve yan etkiler çoğu zaman sorun yaratmıyor.
Alzheimer’ı önlemek için 10 öneri:
- Boş zamanınız olabilir, ancak beyninizin boş zamanı olmasın!
- Yağdan ve şekerden fakir diyete özen gösterin.
- Kan basıncınızın 130/80 mmhg üstünde olmamasına, özellikle de küçük tansiyonunuzun 9 mmhg altında olmasını sağlayın.
- Her gün okumaya ciddi bir süre ayırın.
- Aktif ve düzenli spor yapın.
- Zihin egzersizine en az beden egzersizi kadar önem verin.
- Müzik dinleyin, mümkünse dans edin.
- Görsel belleğinize yönelik egzersizleri ihmal etmeyin.
- Satranç, sudoku ve briç benzeri oyunları tercih edin.
- Mutlaka ayda birkaç kez sosyal toplantılara aktif olarak katılın. Sadece dinleyici olmayın.
Alzheimer olmaktan kurtulamayabilirsiniz ancak başlangıç yaşını en az 10-15 yıl öteleyebilir ve umut verici yoldaki tedavileri yakalayabilirsiniz.
