Yeryüzünde yüzlerce tür örümcek yaşar. İçlerinde insanlar için zehirli olanları vardır. En bilinenleri karadul, kahverengi reklus, tarantula, redback ve funnel web’tir. Örümcekler sokmazlar, ısırırlar.
Karadul örümceği: Dişi Karadul örümceği yaklaşık 2 cm boyunda, siyah renkte ve karnında kızıl-portakal kum saati benzeri bir leke taşımaktadır. Erkekleri küçük ve insanlar için zehirsizdir. Dişileri çiftleşmeden sonra erkeklerini yedikleri için Karadul adını almışlardır. Ağları biçimsiz ve özensiz olur; sıklıkla garajlarda, ambarlarda, ağaç yaprakları arasında yerleşirler.
Kahverengi Reklus: Karakteristik olarak sırtlarında keman benzeri bir şekil taşırlar. Diğer örümceklerden farklı olarak üç çift gözleri vardır (diğerlerinde dört çift bulunur). Tüysüz, kahverengi 6-20 mm boyundadırlar. Agresif değillerdir ve rahatsız edilmezlerse saldırmazlar. İsimlerini (recluse=yalnız yaşayan) sıklıkla çatı, odunluk gibi kalabalıktan uzak yerlerde yaşamayı sevmelerinden dolayı almışlardır. Özellikle bahar aylarında geceleri ağlarını terk edip ev içinde giysilerin, ayakkabıların ve yatakların arasında dolaşmaya çıkmaları nedeniyle insanlarla karşılaşırlar.
Tarantula: Dünyanın en meşhur ve en çok korkulan örümcekleridir. Korkulanın tersine agresif değillerdir ve nadiren ısırırlar. Hatta son zamanlarda evlerde evcil hayvan olarak besleniyorlar. Boyları 2.5 –7.5 cm olabilir. Genellikle yavaş hareket ederler ve dişileri 35 yıl erkekleri 5-7 yıl yaşar. Gözleri iyi görmez ancak tüyleri ile havadaki titreşimleri algılarlar. Aşırı tüylüdürler. Isıracağı zaman karnının üzerinde gerilip, her iki ön ayağını havaya kaldırarak saldırı pozisyonuna geçmesi tipiktir.
Redback: Aslen dullar familyasındandır. Sadece dişileri insanları ısırabilecek kadar iridir. Boyları 1 cm civarında siyah renkli ve karınları tamamen kırmızı veya kırmızı bant şeklinde lekeli olabilir. En zehirli türü olan Katipo cinsi Yeni Zelanda’da görülür.
Funnel Web: İsimlerini yuvalarının şeklinden (funnel web= huni ağızlı tünel ağ) alırlar. Bu türde, insanlarda ölüme yol açan örümcekler sadece Avustralya’da görülmüşse de diğer türleri ciddi zehirlenmeye yol açar. Zehirleri insanları ve maymunları diğer canlılardan daha fazla etkiler. Omurgasızlarda zehire karşı doğal bir aşı vardır ve zehri etkisizleştirirken insan ve maymunlarda bu baskılayıcı doğal madde bulunmaz. Bu türün sadece erkekleri tehlikelidir. Erkekleri sıklıkla yeni bir eş aramak için ağlarını terk edip ev içindeki eşya ve giysiler arasında dolaşmayı tercih ederler.
BELİRTİLER
Kahverengi Reklus: Isırılma çok hafif bir iğne batması gibi olur ancak 6-8 saat içinde çok şiddetli ağrı ve kaşıntı ortaya çıkar. 2-3 gün içinde ısırık yerindeki kızarıklık, ortası baloncuklu, çevresi kızarık 3-5 cm’lik ağrılı bir yara halini alır. Birkaç gün sonra ısırık yerinde dolaşım bozukluğu oluşması ile lokal hasar gelişir. Hasar gelişen bölgede kalıcı iz bırakır ve genellikle plastik cerrahi ameliyatı ile düzeltilmesi gerekir. Eşlik eden diğer bulgular şunlardır:
Kızarıklık, ateş, titreme, bulantı, kusma, eklem ağrısı, sistemik etkiler ortaya çıkarsa böbrek yetmezliği ve kan hücrelerinde yıkılma görülebilir. İleri vakalarda sara nöbetleri ve koma gelişebilir.
Karadul: Isırık yerinde ağrı çok hafiftir ve önemsenmez. Bir saat içinde zehirlenme belirtileri başlar ve birkaç gün sürer. Kas krampları, bulantı, kusma, baş ağrısı, huzursuzluk görülür. Hastanın tansiyonu yükselir ve çarpıntıları başlar, aşırı terler. Ciddi zehirlenme belirtileri ise, nefes darlığı ve akciğerlerde su toplanmasına yol açmasıdır.
Funnel web: Her 10 ısırıktan ancak biri ciddi zehirlenmeye yol açar. Isırığı çok ağrılıdır ve saatler, günler boyu sürebilir. Ağız çevresinde ürperme ilk 15 dakikada ortaya çıkar. Isırık yerinin çevresinde tüylerin diken diken olması, kızarıklık tipiktir. Diğer belirtileri şunlardır:
Dil spazmları, tükürük artışı, göz yaşarması, karın ağrısı, bulantı, kusma, terleme ve nefes darlığı. Sıklıkla kas krampları ve kas seğirmeleri görülür. Tansiyon başlangıçta düşse de sonra çok yükselir, çarpıntılar ve kalpte ritim bozuklukları ortaya çıkarak ölümcül olabilir.
Tarantula: Isırık iğne batması gibidir ve çok ağrılı olmaz. Isırık yerinde kaşıntı, şişlik ve kızarıklık olur. Yara yerinin içinde tüylerin kalması belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Tüylerin göze kaçması gözde de belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur ancak, belirtiler kalıcı hasara yol açmaz. Bununla beraber tarantula ile karşılaşmış ve gözlerinde kızarıklık olan kişilerin dikkatlice muayene edilmesi gerekir.
Redback: Isırık sonrası ilk üç saat içinde ciddi belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Başlangıçta ısırık önemsenmezse de ilerleyen saatlerde ısırık yerinde ağrı artar. Isırık yeri kızarık, sıcak, şiş hale gelir. İlk yarım saat içinde yakın lenf bezeleri şişer. Diğer bulguları şunlardır: bulantı, kusma, tansiyon yüksekliği. Nadiren de olsa kas spazmları, çene kilitlenmesi, nöbetler, dilde şişmeler, susama hissi olabilir.
İLKYARDIM
Kahverengi reklus:
- Mutlaka hastaneye gidin.
- Mümkünse örümceği hastaneye götürün.
- Isırılan yeri suyla yıkayın ve temiz bir bezle kapatın.
- Herhangi bir krem yada merhem sürmeyin.
- Isırılan yeri hiç hareket ettirmeyin.
- Zehrin miktarı ile zehirlenme şiddeti bağımsız olduğundan ısırılan yerin yukarda ya da aşağıda tutulması önemli değildir.
- Isırılan yerin üzerine veya çevresine sıkı bandaj yapmayın.
- Zehri emerek, tükürerek, keserek, sıkarak, vb. boşaltmaya çalışmayın.
- Unutmayın, bu tedavisi haftalar sürecek bir yaradır ve daha fazla zarar vermemek gerekir.
- Panzehiri halen deneysel aşamadadır ve Türkiye’de yoktur.
Kara dul:
- Hemen hastaneye gidin.
- Mümkünse örümceği hastaneye götürün.
- Isırılan yeri suyla yıkayın ve temiz bir bezle kapatın.
- Herhangi bir krem yada merhem sürmeyin.
- Isırılan yeri hiç hareket ettirmeyin.
- Isırılan yerin üzerine veya çevresine sıkı bandaj yapmayın.
- Zehri emerek, tükürerek, keserek, sıkarak, vb. boşaltmaya çalışmayın.
- Panzehiri halen Türkiye’de yoktur.
Tarantula:
- Hemen hastaneye gidin
- Mümkünse örümceği hastaneye götürün
- Göze temas varsa gözü kapatın, hastanın kaşımasına ve tüylerin derine gitmesine engel olun.
- Isırılan yeri suyla yıkayın temiz bir bezle kapatın.
- Yara yerinin üzerine buz koyabilirsiniz.
- Herhangi bir krem ya da merhem sürmeyin.
- Isırılan yeri hiç hareket ettirmeyin.
- Isırılan yerin üzerine veya çevresine sıkı bandaj yapmayın.
- Zehri emerek, tükürerek, keserek, sıkarak, vb. boşaltmaya çalışmayın.
- Panzehiri yoktur.
Redback:
- Hemen hastaneye gidin.
- Mümkünse örümceği hastaneye götürün.
- Göze temas varsa gözü kapatın, hastanın kaşımasına ve tüylerin derine gitmesine engel olun.
- Isırılan yeri suyla yıkayın temiz bir bezle kapatın.
- Yara yerinin üzerine buz koyabilirsiniz.
- Herhangi bir krem ya da merhem sürmeyin.
- Isırılan yeri hiç hareket ettirmeyin.
- Isırılan yerin üzerine veya çevresine sıkı bandaj yapmayın.
- Zehri emerek, tükürerek, keserek, sıkarak, vb. boşaltmaya çalışmayın.
- Panzehiri vardır ancak Türkiye’de yoktur.
Funnel Web:
- Örümcek halen ısırılan yerdeyse dikkatlice çıkarın.
- Hemen hastaneye gidin.
- Mümkünse örümceği hastaneye götürün.
- Isırılan yeri suyla yıkayın temiz bir bezle kapatın.
- Yara yerinin üzerine buz koyabilirsiniz.
- Herhangi bir krem ya da merhem sürmeyin.
- Güçlü bir ağrı kesici alın.
- Isırılan yeri hiç hareket ettirmeyin.
- Isırılan yerin üzerine veya çevresine sıkı bandaj yapabilirsiniz (bkz. resim).
- Zehri emerek, tükürerek, keserek, sıkarak, vb. boşaltmaya çalışmayın.
- Panzehiri vardır ancak Türkiye’de yoktur.
